Zespół nagłej zmiany strefy czasowej to najprostsza definicja zjawiska jakim jest Jet lag. Główną przyczyną jego występowania jest tryb pracy ludzkiego organizmu. Funkcjonujemy według 24 godzinnego rytmu, do niego dostosowujemy pory snu, godziny spożywania posiłków. Nasze organy wewnętrzne również są mu podporządkowane. W czasie snu akcja serca zwalnia, oddech staje się wolniejszy, spada ciśnienie krwi. Naturalnym zjawiskiem jest więc problem z asymilacją i szybkim przestawieniem na nowe godziny w momencie zmiany strefy czasowej. Przy wielogodzinnej zmianie np. przy podróży do Sydney, gdzie różnica czasowa w porównaniu do Polski wynosi aż 10 godzin, pora nocy i dnia jest zupełnie różna i przestawienie się może zająć nam nawet kilka dni. Jakie są najczęściej występujące zaburzenia związane z Jet lag?

Jet lag

Najczęściej występujące nieprzyjemne zjawiska podczas długiej podróży nasilają się wraz z ilością przekraczanych stref. Im dalsza podróż tym silniejsze skutki odczuwamy. Do tych najczęściej występujących należą:

  • bóle głowy oraz migreny
  • zaburzenia apetytu, nudności
  • trudności w skupieniu, trudności z koncentracją
  • kłopoty z pamięcią
  • zaburzenia snu takie jak bezsenność, kłopoty z zaśnięciem
  • zmęczenie, brak energii

Skutki Jet lag są również mniejsze lub większe w zależności od kierunku, w którym podróżujemy. Łatwiej dostosujemy się do nowego czasu lecąc na zachód, podróż w kierunku wschodnim przysporzy nam znacznie więcej trudności. Z czego to wynika? Wewnętrzny zegar biologiczny ma tendencję do przekraczania 24 godzinnego rytmu , wydłużanie doby w momencie wakacyjnej lub służbowej podróży na zachód będzie więc mu bardziej sprzyjało, niż jej skracanie w przypadku kierunku wschodniego.

Jak sobie poradzić z Jet lag

Możemy przygotować organizm do długiej podróży aklimatyzując go jeszcze przed wylotem oraz w jego trakcie. By zminimalizować niekorzystny wpływ zmiany strefy czasowej na nasz organizm, uniknąć przedłużającej się niezdolności do normalnego funkcjonowania i tym samym utraty cennych chwil, które moglibyśmy przeżyć gdyby nie nasza niedyspozycja, warto pomału i stopniowo przyzwyczajać organizm do zmian jeszcze w domu. Jeżeli planujesz podróż na wschód zacznij od wcześniejszego pójścia do łóżka, chodź o 0,5 godziny wcześniej spać każdego dnia. Lecąc na zachód, zrób odwrotnie. Już tak mała zmiana pomoże nam szybciej przystosować się do nowych warunków.

Kolejny etap to podróż samolotem. To, jak będziesz w jej trakcie postępować może zmniejszyć lub zwiększyć to nieprzyjemne zjawisko jakim jest Jet lag. Na co zwrócić uwagę:

  • warto już na pokładzie samolotu przestawić zegarek, by wdrożyć się rytm dnia w miejscu docelowym. Orientując się w czasie łatwiej nam zgrać takie podstawowe potrzeby organizmu jak sen czy spożywanie posiłków.
  • wybierając się w długą podróż zadbajmy o odpowiednie i wygodne ubranie. Musi być lekkie i przewiewne, nie krępujące naszych ruchów,warto mieć również dodatkową bluzę, gdyby było nam zbyt zimno w klimatyzowanym pomieszczeniu, pomyślmy też by ubrać się adekwatnie do temperatury jaka będzie panować na miejscu
  • nie zapominajmy również o ruchu, jest on szczególnie ważny gdy mamy problemy z krążeniem, dobrze raz na jakiś czas wstać z miejsca, przejść się pomiędzy siedzeniami czy wykonać kilka prostych ćwiczeń, które rozluźnią nasze mięśnie, pobudzą krążenie, zmniejszą ryzyko skrzepów i wystąpienia opuchlizny
  • unikajmy spożywania alkoholu oraz kofeiny przed wylotem, w jego trakcie oraz po wylądowaniu. Zarówno jeden jak i drugi trunek odwadniają organizm, alkohol może dodatkowo wywołać nudności i ogólnie złe samopoczucie.
  • by zapobiec odwodnieniu organizmu powinniśmy spożywać zwiększoną ilość wody, najlepiej niegazowanej
  • jeżeli dotrzemy na miejsce w porze nocnej, warto zrezygnować ze spania w samolocie, by nie mieć trudności z zaśnięciem na miejscu. Możemy oglądać ciekawy film, raz na jakiś czas wstać z miejsca by się pobudzić, ogólnie zająć się czymś co nie pozwoli nam zasnąć. Jeżeli dolecimy w ciągu dnia, dobrze jeśli uda nam się w samolocie przespać kilka godzin. By się wyciszyć na oczy załóżmy maskę, do uszu stopery lub słuchawki i posłuchajmy relaksującej muzyki, ułóżmy się wygodnie.

Mimo wszystkich podjętych prób wcześniejszego przygotowania organizmu do nowej strefy czasowej może nam się nie udać uniknąć Jet lag. Dajmy sobie kilka dni na dostosowanie a na pewno wrócimy do równowagi. Będąc już na miejscu, postarajmy się o odpowiedni wypoczynek i czas na regenerację organizmu. Nie bez znaczenie są tu odpowiednie warunki oraz wygodny materac. Przed snem zrelaksujmy się w ciepłej kąpieli, rozluźnijmy mięśnie i odprężmy się, zjedzmy lekkostrawny posiłek, starajmy się unikać pobudzających bodźców, zrezygnujmy z oglądania telewizora oraz przeglądania telefonu czy internetu. Jeżeli trafisz na wygodną powierzchnię snu czyli materac twardy lub materac miękki, dostosowany do Twojej wagi i preferencji z pewnością uda Ci się szybciej zasnąć. Dobrej jakości materac lateksowy lub materac profilowany pozwolą odprężyć się naszemu ciału i odciążą kręgosłup, dość mocno nadwyrężony podczas długiej, jednostajnej pozycji w trakcie lotu. Jeżeli po kilku dniach wciąż bardzo intensywnie odczuwamy skutki zmiany strefy czasowej, możemy wspomóc się syntetyczną melatoniną, przepisaną nam przez lekarza (przestrzegając ściśle dawkowania).

Kto jest najbardziej narażony na Jet lag?

Im dalej podróżujesz i im rzadziej to robisz tym mocniej możesz odczuwać skutki Jet lag. Nie przyzwyczajony organizm może reagować gwałtownie na takie zmiany. Również osoby posiadające bardzo uregulowany rytm dnia, stałe pory snu oraz posiłki, będą mocniej odczuwać wszelkie odstępstwa. Są jednak i tacy, którzy szybko się adaptują lub ich organizmy ze względu na częstotliwość wyjazdów już się do tego przyzwyczaiły. Ze względu na charakter pracy piloci oraz stewardessy w bardzo niewielkim stopniu odczuwają ten stan. Osoby prowadzące nieregularny tryb życia lub nie mające problemu z wszelkimi odstępstwami od normy łatwiej zniosą aklimatyzację. By ją wspomóc warto jak najwięcej przebywać na świeżym powietrzu, w celu zwiększenia swojej ekspozycji na światło dzienne. To ono jest głównym czynnikiem regulującym tryb pracy ludzkiego organizmu. Od niego uzależniamy naszą dzienną aktywność i nocny wypoczynek.

Zauważono, że osoby preferujące poranną aktywność czyli tak zwane skowronki mogą silniej odczuwać skutki Jet lagu. Cały czas natomiast trwają badania na temat wpływu zmiany strefy czasowej na organizm ludzki w zależności od grupy wiekowej. Do tej pory nie udało się tego jednoznacznie ustalić. Badania symulowane nie pokrywają się z tymi przeprowadzonymi w terenie.

Czy warto przestawiać cały organizm jeżeli nasza podróż jest krótka, jak to często bywa w przypadku podróży służbowych? Odpowiedź brzmi nie. Jeżeli nasza podróż trwa tylko kilka dni przestawianie całego rytmu dnia nie ma większego sensu. Może nam bardziej utrudnić sprawę niż ułatwić. W końcu powrót do domu jest na tyle szybki, że jesteśmy w stanie wytrzymać te kilka dni w innej strefie.

 

Streszczając kwestię postępowania w celu uniknięcia Jet lagu, podkreślimy zależność podjętych kroków od kierunku naszej podróży. Inaczej bowiem powinniśmy przygotowywać nasz organizm wybierając się na zachód a inaczej na wschód, pomimo wielu zbieżnych zasad, których powinniśmy przestrzegać. Wydłużając cykl dobowy bardziej sprzyjamy naszemu organizmowi. Lecąc na wschód „kradniemy” mu godziny, dlatego silniej odczujemy wszystkie skutki. Może nas dopaść nawet pewne zniechęcenie i brak zainteresowania nowym krajem.

Nie zrażajmy się jednak do dalekich wypraw, ponieważ warto poznawać świat a z przykrymi skutkami Jet lagu prędzej czy później z pewnością się uporamy. Bądźmy jednak świadomi występowania tego zjawiska i faktu, że możemy złagodzić jego nieprzyjemne skutki.

Zobacz też nasze inne artykuły:
- Jaka temperatura w sypialni jest optymalna do spania?
- Jak pozbyć się roztoczy w łóżku?
- Producent materacy Godre.pl